“Zorg voor je zenuwstelsel en je zorgt voor wie je werkelijk bent.”

Waarom je brein centraal staat in jouw welzijn

Wat heeft jouw brein dagelijks nodig om helder, rustig en veerkrachtig te blijven, ook in tijden van stress of onrust?

Je brein is geen los orgaan in je hoofd. Het is de dirigent van je hele systeem, een CEO die de communicatie, aansturing, regulatie en herstel van álles in je lichaam bewaakt. Denk aan je:

• Emoties
• Spijsvertering
• Hormonen
• Immuunsysteem
• Slaapkwaliteit
• Focus en besluitvorming

Een brein dat onder druk staat, raakt uitgeput. Je raakt dan sneller overprikkeld, angstig of vermoeid. Een brein dat gevoed, bewogen en gekoesterd wordt, kan juist leiden: met helderheid, veerkracht en stroming.

Hoe werkt het brein fysiologisch en volgens TCM?

Anatomie van de hersenen

Fysiologisch

Je brein bestaat uit miljarden zenuwcellen (neuronen) die met elkaar communiceren via elektrische signalen en chemische boodschappers (neurotransmitters). De belangrijkste structuren zijn:

• Prefrontale cortex – planning, focus, regulatie van emoties
• Amygdala – verwerking van angst, dreiging en emotie
• Hippocampus – geheugen en oriëntatie
• Hypothalamus – reguleert hormonen, temperatuur, slaap en honger
• Nervus vagus – verbindt het brein met je organen en activeert rust

TCM inzichten

In TCM zijn hersenfuncties verbonden aan de:

• Milt (denken, concentratie, verwerking)
• Hart (huis van de Shen, je geest)
• Nieren (wilskracht, geheugen, diepe energievoorraad)

Een helder brein vraagt dus niet alleen mentale prikkeling, maar ook een rustige geest, goed centrum (spijsvertering) en diepe vitaliteit.

Wat voedt en ondersteunt je brein écht?

Omega-3 vetzuren (zoals zalm, walnoten, lijnzaad):
– Bouwen celmembranen van hersencellen op
– Verminderen hersenontstekingen
– Ondersteunen stemming en geheugen

Eiwitten (zoals eieren, linzen, tempeh):
– Nodig voor de aanmaak van dopamine en serotonine
– Ondersteunen alertheid, motivatie en innerlijke rust

Antioxidanten (zoals blauwe bessen, spinazie, groene thee):
– Beschermen hersencellen tegen oxidatieve stress
– Vertragen mentale veroudering

Langzame koolhydraten (zoals havermout, quinoa, boekweit):
– Houden je bloedsuiker stabiel
– Voorkomen energiedips en prikkelbaarheid

Water & kruidenthee:
– Voorkomen hersenmist en hoofdpijn
– Belangrijk voor alle hersenprocessen

TCM-aanvulling: 

• Warme, zoete, geaarde maaltijden ondersteunen de Milt
• Bittere smaken voeden het Hart
• Natuurlijk zoute smaken ondersteunen de Nieren.

Beweging: activeren zonder uitputten

Beweging is letterlijk voeding voor je brein. Het stimuleert BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor), een groeistof die hersenverbindingen versterkt en geheugen ondersteunt.

Wandelen in de natuur:
– Verbetert creativiteit
– Kalmeert het zenuwstelsel
– Activeert de nervus vagus (rustzenuw)

Qigong, yoga, tai chi:
– Ondersteunen energie (Qi)
– Verhogen lichaamsbewustzijn en balans
– Kalmeren het brein op energetisch niveau

Padel, tennis, pingpong:
– Activeren motorische en cognitieve hersengebieden
– Combinatie van plezier, snelheid en coördinatie

Dansen:
– Activeert flow en expressie
– Stimuleert dopamine en serotonine

Intervaltraining met rustmomenten:
– Verbetert hersencapaciteit en weerstand tegen stress

Te intens sporten zonder rust werkt averechts bij een overprikkeld brein.

Mentale uitdaging: voeding voor je denkspieren

Je brein houdt van uitdaging. Door het regelmatig te prikkelen met denkactiviteiten, ondersteun je je geheugen, focus, flexibiliteit en besluitvorming. Het versterkt bovendien de verbindingen tussen hersencellen en helpt verouderingsprocessen vertragen.

Een aantal simpele, doeltreffende manieren om je brein fris te houden:

• Schaken:
  Stimuleert strategisch denken, geheugen, concentratie en zelfbeheersing. Je leert plannen, vooruitdenken en kalm blijven onder druk.
• Puzzelen (bijv. legpuzzels of kruiswoordraadsels):
  Bevordert je probleemoplossend vermogen en visuele oriëntatie. Goed bij mentale onrust of overprikkeling.
• Memory of geheugenspellen:
  Onderhoudt je kortetermijngeheugen, reactietijd en aandacht. Een fijne activiteit om samen te doen.
• Kaartspellen of bordspellen:
  Brengen ontspanning én mentale alertheid. Ze helpen bij impulscontrole, leren omgaan met spanning, en ondersteunen sociale interactie.

Waarom dit werkt:
In de Traditionele Chinese Geneeskunde worden denken, concentratie en geheugen vooral geleid door de "Milt-energie." Die raakt snel uitgeput bij overdenken of piekeren. Mentale focus op één spel of taak helpt je juist te centreren en de Qi/levensenergie beter te verdelen.

Creativiteit: voeding voor je innerlijke wereld

Je brein houdt van expressie, spel en verrassing. Creatieve bezigheden activeren de rechterhersenhelft (intuïtie, gevoel, beelden) en creëren verbinding tussen hoofd en hart.

Tekenen, schilderen:
– Activeert de rechterhersenhelft (gevoel, verbeelding)
– Helpt emoties verwerken op een non-verbale manier

Schrijven (journaling):
– Brengt rust in het limbisch systeem
– Helpt om emoties en gedachten te structureren

Muziek maken of luisteren:
– Verhoogt dopamine en oxytocine
– Verbetert stemming en concentratie

Handwerk of koken:
– Brengt focus, ritme en flow
– Ontspant het brein via herhaling en zintuiglijke prikkels

Massage, reflexologie en aanraking: herstel via het lichaam

Je brein komt pas écht tot rust als je lichaam voelt dat het veilig is. Aanraking is daarvoor de krachtigste ingang.

Reflexologie:
– Verbindt hersengebieden met organen
– Kalmeert via zenuwbanen en drukpunten

Hoofd- en schoudermassage:
– Verlaagt spanning in hoofd en nek
– Verlicht mentale overbelasting

Cupping of acupressuur:
– Bevordert doorstroming
– Vermindert blokkades in het zenuwstelsel

Psychozonemassage:
– Ontspant emotionele zones op de voet
– Werkt regulerend op het brein via reflexzones

Fysiologisch: deze behandelingen activeren de parasympathicus (rust- en herstelstand), verlagen de hartslag en verhogen oxytocine.

Mentale rust, ritme en slaap

Rust is geen luxe, maar een voorwaarde voor een gezond brein. Tijdens de slaap activeert het glymfatisch systeem in je hersenen zich: een soort lymfesysteem dat afvalstoffen verwijdert.

Vaste slaaproutine:
– Ondersteunt melatonine-aanmaak
– Herstelt hormoonbalans en geheugen

Schermvrije avonden:
– Verminderen cortisol (stresshormoon)
– Bevorderen diepe slaap

Thee, journaling, voetmassage:
– Bereiden het lichaam voor op rust
– Signaleren veiligheid aan het brein

Micropauzes overdag:
– Voorkomen mentale overbelasting
– Verhogen productiviteit en stemming

Mindset & zingeving: de innerlijke kompasrichting

Een brein zonder richting raakt verstrikt in details. Zingeving, verbinding en dankbaarheid zorgen voor een gezonde chemie.

Dankbaarheid oefenen:
– Verhoogt oxytocine
– Versterkt vertrouwen en rust

Tijd in de natuur:
– Herstelt zenuwstelsel
– Vermindert overprikkeling

Stilte of meditatie:
– Vergroot aandacht en veerkracht
– Helpt het brein verwerken

Zingeving en waarden helder hebben:
– Bevordert motivatie (dopamine)
– Verlaagt onrust en stress

Wat te vermijden voor een gezond brein

• Ultra-bewerkte voeding, suikers, kunstmatige toevoegingen
• Chronisch multitasken of schermgebruik zonder pauzes
• Alcohol: vertragen hersenactiviteit, verstoort de communicatie tussen hersencellen en verlaagt de activiteit in de prefrontale cortex
  ➝ Gevolg: verslechterd geheugen, prikkelbaarheid, meer angstgevoelens, verminderde slaapkwaliteit en tragere verwerking van emoties.
• Nicotine: Stimuleert tijdelijk alertheid, maar leidt op langere termijn tot ontregeling van dopamine en acetylcholine in het brein.
  ➝ Gevolg: verhoogde stressgevoeligheid, meer rusteloosheid, verslavingseffect en verminderde natuurlijke focus.
• Slaapmiddelen: Onderdrukken de diepe slaapfasen (waar juist geheugenherstel en hersenreiniging plaatsvinden).
  ➝ Gevolg: sufheid, verminderde concentratie, afhankelijkheid en op lange termijn een verhoogd risico op cognitieve achteruitgang.
• Onregelmatige slaap of eten op wisselende tijden
• Emotionele onderdrukking zonder uitlaatklep

Zorg voor je brein is geen luxe, het is de basis van alles wat je voelt, denkt, beleeft en besluit. Hoe helderder jouw bestuurder werkt, hoe beter je lichaam meewerkt, je emoties in balans blijven en je verbinding ervaart met wie je bent.